تلسکوپ فضایی هابل ناسا تور بزرگ منظومه شمسی بیرونی خود را به اتمام رسانده و تصاویر جالبی از چهار سیاره بزرگ این منظومه به زمین فرستاده است. در میان تصاویر هابل می‌توان سیارات غول‌پیکر مشتری، زحل، اورانوس و نپتون را مشاهده کرد.
به گزارش ایسنا و به نقل از ناسا، تصاویر هابل مکمل رصدهای پیشین است و سیاراتی را نشان می‌دهد که فاصله‌ی آنها از زمین ۳۰ برابر بیشتر از فاصله زمین و خورشید است. برخلاف سیارات سنگی مانند زمین و مریخ که در نزدیکی خورشید قرار دارند، این سیارات دور دست از هیدروژن، هلیوم، آمونیاک، متان و آب تشکیل شده‌اند که دور یک هسته به شدت فشرده و داغ قرار گرفته‌اند.
اگرچه فضاپیماهای رباتیک تصاویری از این چهار سیاره بزرگ طی ۵۰ سال اخیر ثبت و ارسال کرده‌اند اما جو چرخان و رنگی آنها دائما در حال تغییر است. درحالی که این فضاپیماها می‌توانند در نزدیکی سیارات پرواز کنند و تصاویری با وضوح بسیار بالا ثبت کنند، تلسکوپ هابل به طور مداوم از این سیارات بازدید می‌کند تا شگفتی‌های جدیدی فاش کند و نمای تازه‌ای از آب‌وهوای پرتلاطم آنها که توسط نیروهای دینامیکی ناشناخته ایجاد می‌شود، ارائه کند.
تصاویر هابل از این سیارات، تغییرات بزرگ و کوچک را نشان می‌دهد. این تصاویر بینشی در مورد الگوهای آب‌وهوایی جالب و پویای این سیارات و فصول آنها ارائه می‌کند و به اخترشناسان در بررسی یافتن دلایل تغییرات جوی کمک می‌کند.
تصاویر هابل بخشی از نقشه‌برداری سالانه از هر سیاره در پروژه‌ای موسوم به “اوپال”(OPAL) است. این برنامه سالانه تصاویری از چهار سیاره بیرونی منظومه شمسی فراهم می‌کند تا تغییرات در طوفان‌ها، بادها و ابرهای آنها مورد بررسی قرار بگیرد. طول عمر هابل فرصتی منحصر به فرد برای بررسی سالانه این سیارات در اختیار ستاره‌شناسان قرار داده است. برنامه “اوپال” می‌تواند برای بررسی جو سیاراتی که به دور ستاره‌ای غیر از خورشید در گردش هستند نیز گسترش یابد.
مشتری
تصویر امسال هابل از سیاره مشتری تغییرات در جو متلاطم آن را نشان می‌دهد که در آن چندین طوفان جدید در حال رخ دادن است و سرعت تغییر رنگ در نزدیکی خط استوا محققان را شگفت‌زده کرده است.
تصویر هابل از این سیاره در روز چهارم سپتامبر جو متلاطم مشتری را به طور کامل به نمایش می‌گذارد.
منطقه استوای این سیاره رنگ نارنجی خود را برای مدتی طولانی حفظ کرده است در حالی که چندین سال است رنگ سفید و کرم خط استوای این سیاره تغییر کرده، دانشمندان از باقی ماندن رنگ نارنجی در تصاویر جدید هابل شگفت‌زده شدند. آنها انتظار داشتند که این منطقه لایه مه سرخ‌رنگ خود را از دست بدهد.
محققان بالای خط استوا چندین طوفان جدید مشاهده کردند. این طوفان‌ها در دوران کاوشگر وویجر “بارج”(barg) نامیده می‌شدند. در حالی که برخی از طوفان‌ها واضح هستند برخی از آنها مه‌آلود و محو هستند. این تفاوت به دلیل ویژگی‌های متفاوت ابرهای گردابی است.
محققان همچنین دریافتند لکه سرخ کوچکی که در زیر لکه سرخ بزرگ قرار دارد همچنان رنگ کرم تیره خود را حفظ کرده است.
زحل
تصویر هابل از سیاره زحل که در تاریخ ۱۲ سپتامبر ثبت شده است تغییر شدید و سریع رنگ نوارهای نیمکره شمالی این سیاره را نشان می‌دهد جایی که اکنون اوایل پاییز است. این نوارها طی رصدهای هابل در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ تغییرات زیادی داشته‌اند. “طوفان شش ضلعی” هابل که برای اولین بار در سال ۱۹۸۱ توسط کاوشگر وویجر ۲ کشف شد در سال ۲۰۲۰ به سختی قابل تشخیص بود اما در سال ۲۰۲۱ به وضوح قابل رویت بود. نیمکره جنوبی زحل فصل زمستان را می‌گذارند و رنگ آبی قطب جنوبی به خوبی مشخص است.
“مایکل ونگ”(Michael Wong) از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی می‌گوید: تلسکوپ‌های زمینی وضوح هابل را ندارند و جو زمین باعث ایجاد تاری تصویر می‌شود و تغییرات رنگی به خوبی قابل رویت نخواهند بود.
اورانوس
تصویر ثبت شده از سیاره اورانوس در تاریخ ۲۵ اکتبر قطب شمال درخشان این سیاره را نشان می‌دهد.
در نیمکره‌ی شمالی این سیاره بهار است و افزایش جذب پرتوهای فرابنفش خورشید باعث درخشان شدن این نقطه شده است. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه تغییر در غلظت متان جو و الگوی جریان جو باعث ایجاد چنین پدیده‌ای می شود.
نپتون
هابل تصویر سیاره‌ی نپتون را در روز هفتم سپتامبر ثبت کرده است. محققان دریافتند که نقطه تاریک نپتون که به تازگی مشخص شده بود که مسیر خود را از حرکت به سمت استوا معکوس کرده است هنوز در تصاویر قابل رویت است.
رنگ آبی نپتون و اورانوس در نتیجه‌ی جذب نور قرمز توسط متان در جو این سیارات همراه با پدیده پراکندگی رایلی ایجاد می‌شود. در تصویر ثبت شده سال ۲۰۲۱ چندین ابر روشن روی نپتون دیده می‌شود و رنگ آبی متفاوت آن و لکه تیره رنگ بزرگش از سال ۱۹۸۹ قابل رویت مانده است.
پراکندگی رایلی، (Rayleigh scattering) گونه‌ای پراکنش کشسان نور یا دیگر امواج الکترومغناطیس است که رنگ آبی آسمان را ایجاد می‌کند.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران