تلسکوپ هابل به مدت سه هفته است که به علت بروز مشکلی مرموز در سیستم رایانه‌ای خود در خاموشی به سر می‌برد اما این تلسکوپ در ۳۱ سال فعالیت خود چه دستاوردهایی داشته و چه تصاویری ثبت کرده است؟
، رایانه‌ی داخلی تلسکوپ هابل در روز ۱۳ ژوئن(۲۳ خرداد) به طور ناگهانی از کار افتاد. این رایانه که در دهه ۱۹۸۰ ساخته شده است مانند مغز تلسکوپ هابل عمل کرده و تجهیزات علمی آن را نظارت و کنترل می‌کند. ناسا تاکنون چهار تلاش نافرجام برای احیای هابل داشته است.
تیم هابل دریافتند که ممکن است مشکل از رایانه‌ی این تلسکوپ نباشد آنها در حال بررسی سایر بخش‌های این تلسکوپ هستند و اگر نتوانند مشکل را حل کنند سخت‌افزار پشتیبان را فعال خواهند کرد.
این در حالی است که هابل از سال ۲۰۰۹ تاکنون به روزرسانی نشده است.
هابل قوی‌ترین تلسکوپ جهان است و در سه دهه مشاهدات فضا، این تلسکوپ نگاه ما را به جهان تغییر داده است. این تلسکوپ یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های کیهانی ناسا تاکنون بوده که به مدت ۳۱ سال در حال فعالیت است و ناسا امیدوار است سال‌های بیشتری نیز فعالیت کند.
موشک فضایی دیسکاوری در آوریل سال ۱۹۹۰ هابل را به فضا برد. این تلسکوپ سیارات فراخورشیدی، کهکشان‌های دور و ماده تاریک را مورد مطالعه قرار داد.
هابل پیش از خاموش شدن ماهانه اجرام کیهانی خیره‌کننده‌ای را رصد می‌کرد. به طور کلی این تلسکوپ تاکنون بیش از یک میلیون رصد انجام داده است که نتیجه‌ی آن تصاویری خیره‌کننده از ستارگان، ابرنواخترها و کهکشان‌هایی در شکل‌ها و اندازه‌ی مختلف بوده است.
دوربین‌های هابل تصاویر را به رنگ خاکستری ثبت می‌کنند اما ناسا به آنها رنگ می‌بخشد. به طور معمول این کار را برای مشخص کردن ویژگی‌ها و مواد شیمیایی مختلف انجام می‌دهد.
سحابی خرچنگ
هابل همچنین تصاویری از بزرگنمایی سیارات منظومه‌ی شمسی ثبت کرده است که ویژگی‌ها و جزئیات جدیدی از سطح این سیارات را نمایان می‌کند. این تلسکوپ تصاویری از فصل‌های سیاره زحل و تصاویری از مشتری و نپتون را به نمایش گذاشته است.
یکی از منحصر به فردترین تصاویر هابل تصویری از گسترده‌ترین و عمیق‌ترین بخش قابل رویت جهان را ارائه می‌دهد. هابل می‌تواند نور کهکشان‌هایی که تنها ۵۰۰ میلیون سال نوری پس از مه بانگ تشکیل شده‌اند را دریافت کند و در این تصویر برخی از کهکشان‌ها به همین میزان قدمت دارند.
هابل در سال ۱۹۹۵ تصویری از تشکیل یک ستاره ثبت کرد و توجه‌ها را به این منطقه در سحابی عقاب جلب کرد. این منطقه ۶۵۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد و ستون‌های آفرینش نامیده می‌شود. هابل چندین بار لنزهای خود را به سمت آن گرفت و تصاویری از آن ثبت کرد. این تلسکوپ تصویری از ستون‌های آفرینش در محدوده‌ی نور مادون‌قرمز نیز گرفته است.
ستون آفرینش در محدوده مادون قرمز
اولین تصویری که هابل ثبت کرد از تصاویری که تلسکوپ‌های زمینی ثبت می‌کردند بسیار شفاف‌تر بود البته این تصویر در مقابل شاهکارهایی که پس از آن ثبت کرد یک تصویر معمولی است.
مدتی کوتاهی پس از آن که هابل به فضا پرتاب شد در سال ۱۹۹۳ نقصی در آینه هابل باعث مخدوش شدن تصاویر آن شد به همین دلیل فضانوردانی برای حل این مشکل به فضا اعزام شدند. به طور کلی تاکنون پنج بار فضانوردان به تعمیر و به روزرسانی هابل پرداخته‌اند.
اما از سال ۲۰۱۱ که شاتل فضایی ناسا بازنشسته شد، موشک فضایی دیگری قادر به سفر به هابل نبوده است.
سمت راست اولین تصویر ثبت شده توسط هابل، سمت چپ تصویر ثبت شده از همان جرم آسمانی توسط تلسکوپ‌های زمینی
در سال ۱۹۹۸ ستاره‌شناسان با استفاده از هابل دریافتند که جهان سریع‌تر از آن‌چه تصور می‌شد در حال انبساط است. پیش از این دانشمندان تصور می‌کردند که پس از مه‌بانگ جهان با سرعت منبسط شده و سپس سرعت آن کاهش یافته است. محققان این تحقیقات در سال ۲۰۱۱ نوبل دریافت کردند. محققان همچنین برای اندازه‌گیری سرعت انبساط جهان از هابل کمک گرفتند و واحد اندازه‌گیری آن را “ثابت هابل” نامیدند. این اندازه‌گیری به آنها در تشخیص سن جهان کمک کرد. دانشمندان باور دارند جهان ۱۳.۸ میلیارد سال قدمت دارد.
تصویری از ابَر ستاره‌ی اِتا کارینا که در سال ۲۰۱۸ توسط هابل ثبت شد
تصویری از کهکشان NGC۴۶۰۳ که به دانشمندان در تخمین زدن میزان انبساط جهان در سال ۱۹۹۹ کمک کرد
در سال ۲۰۰۵ هابل موفق به رصد دو قمر ناشناخته‌ی سیاره کوتوله پلوتو شد. تلسکوپ‌های زمینی تنها یک قمر به نام شارون را رصد کرده بودند. ستاره‌شناسان قمرهای تازه کشف شده را هیدرا و نیکس نامیدند. یک سال بعد هابل جرم آسمانی بزرگ‌تری نسبت به پلوتو در کمربند کویپر یافت. این موضوع باعث شد سیاره بودن پلوتو زیر سوال برود. امروزه پلوتو در دسته‌ی سیاره‌های کوتوله قرار می‌گیرد.
قمرهای پلوتو
اگرچه سیاراتی که به دور ستاره‌های دیگری می‌چرخند برای رصد بسیار دور هستند اما این تلسکوپ کشف‌های قابل‌توجهی درباره این سیارات فراخورشیدی داشته است. هابل مولکول‌های آلی و دی‌اکسید کربن را در سیارات فراخورشیدی کشف کرده است. در سال ۲۰۱۹ هابل شواهدی از بخار آب در یک سیاره‌ی فراخورشیدی یافت. اولین تصویر از جهان بیرون از منظومه‌ی شمسی توسط هابل در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۶ ثبت شد. این تصویر سیاره‌ی فُم‌الحوت یا دهان ماهی را نشان می‌دهد.
هابل اطلاعات زیادی در مورد ماده‌ی تاریک به دانشمندان داده است. این تلسکوپ به ستاره‌شناسان امکان نقشه‌برداری از پراکندگی ماده‌ی تاریک در جهان را داد.
در سال‌های اخیر گروهی از دانشمندان از هابل برای مطالعه کهکشانی که به نظر می‌رسد هیچ ماده‌ی تاریکی ندارد استفاده کردند. از آن‌جا که پیش از این تصور می‌شد ماده‌ی تاریک مانند یک چسب کهکشان‌ها را در کنار یکدیگر نگه می‌دارد این کشف جدید همه‌چیز را زیر سوال خواهد برد.
پراکندگی ماده تاریک به طور حلقه مانند در این تصویر قابل رویت است
هابل همچنین تصویری از اولین دنباله‌دار بین‌ستاره‌ای ثبت کرد که به سمت خورشید می‌آید. این دنباله‌دار که ۲I/Borisov نام دارد از منظومه‌ی دیگری به سمت منظومه‌ی شمسی ما می‌آید. سرعت آن ۱۱۰ هزار مایل بر ساعت است و نزدیک‌ترین فاصله‌ای که به زمین خواهد داشت ۳۰۰ میلیون کیلومتر است.
تلسکوپ هابل هنوز سال‌ها مطالعه پیش روی خود دارد و ناسا امیدوار است بتواند این تلسکوپ را احیا کند. پاول هرتز(Paul Hertz) مدیر بخش ستاره شناسی ناسا به NPR گفت: روند آهسته حل این مشکل به دلیل آن است که ما در تلاشیم مشکل سخت‌افزار تلسکوپی را حل کنیم که در فاصله ۴۰۰ مایلی بالاتر از سطح زمین در چرخش است.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران