خطر تهاجم حیات میکروبی فرازمینی به زمین بسیار اندک است؛ با‌این‌حال، باید خود را برای هر احتمالی آماده کرد.
خطر تهاجم حیات میکروبی فرازمینی به زمین بسیار اندک است؛ با‌این‌حال، باید خود را برای هر احتمالی آماده کرد.
براساس مقاله‌ای جدید، نیاز فزاینده‌ی اکتشافات فضایی احتمال تهاجم موجودات فرازمینی کوچک به زمین را افزایش می‌دهد. پژوهشگران به سوابق بشر در انتقال گونه‌ها به محیط‌های جدید روی زمین اشاره می‌کنند. این تغییر می‌تواند باعث تهاجمی‌تر‌شدن این موجودات و آسیب‌رساندن به گونه‌های بومی شود. براساس پژوهشی که ۱۷ نوامبر در مجله‌ی BioScience منتشر شد، چنین رفتاری ممکن است با هجوم حیات فرازمینی از سیاره‌های دیگر به زمین و برعکس هم رخ بدهد. آنتونی ریکاردی، استاد زیست تهاجمی در دانشگاه مک‌گیل مونترال می‌گوید:
جست‌وجوی حیات فرازمینی تلاش هیجان‌انگیزی است که در آینده‌ای نه‌چندان دور به نتیجه خواهد رسید. با‌این‌حال، در مواجهه با مأموریت‌های فزاینده‌ی فضایی، از‌جمله مأموریت‌های بازگشت نمونه به زمین لازم است ریسک‌های آلودگی بیولوژیکی را از هر دو طرف کاهش دهیم.
ریکاردی و همکارانش با مقاله‌ی خود از پژوهشگران دیگر از‌جمله اخترزیست‌دانانی که حیات فرازمینی را جست‌وجو و زیست‌شناسان تهاجمی که گونه‌های تهاجمی روی زمین را بررسی می‌کنند، دعوت کردند تا در این زمینه همکاری کنند. ریکاردی می‌افزاید:
در‌صورتی‌که اخترزیست‌شناسان بتوانند حیات را پیدا کنند، می‌توانیم حدس بزنیم با چه شکلی از حیات روبه‌رو خواهیم شد. محتمل‌ترین شکل‌های حیات، جانداران میکروبی و باکتری‌ها خواهند بود.
دانشمندان خطر آلودگی بین‌سیاره‌ای را نیز بسیار اندک می‌دانند؛ زیرا به‌دلیل شرایط سخت فضای خارجی احتمال زنده‌‌ماندن موجودات زنده و بقای آن‌ها در فضاپیماهای انسانی بسیار کم است. با‌این‌حال، باز‌هم باید درباره‌ی آلودگی بین‌سیاره‌ای محتاط عمل کرد و آثار مضر گونه‌های تهاجمی روی زمین را در نظر گرفت.
انسان‌ها با واردکردن موجودات زنده‌ی کوچک به محیط‌های جدید، باعث آسیب به اکوسیستم‌های سراسر جهان شده‌اند. برای مثال، گونه‌ای قارچ به نام Austropuccinia psidii بر‌اثر شرایط نامشخص از آمریکای‌جنوبی وارد استرالیا شد و با آلوده‌کردن درخت‌های بومی اوکالیپتوس در این کشور، رشد آن‌ها را متوقف می‌کند و گاهی آن‌ها را می‌کشد.
افزون‌براین، پژوهشگران نشان می‌دهند اکوسیستم‌های منزوی مثل جزیره‌ها و کشورهایی مثل استرالیا که در انزوای جغرافیایی به تکامل می‌رسند، در‌معرض آسیب گونه‌های تهاجمی قرار دارند؛ زیرا حیات‌وحش بومی این مناطق برای تطبیق با چنین مهاجمانی به تکامل نرسیده است. ریکاردی بیان می‌کند:
تهاجم‌های بیولوژیک اغلب گیاهان و جانوران این سیستم‌ها را ویران کرده‌اند. سیاره‌ها و قمرهای حاوی حیات را هم باید به‌عنوان سیستم‌های منزوی درنظر گرفت.
پژوهشگران برای جست‌وجوی شواهد آلودگی بین‌سیاره‌ای به فضاپیمای برشیت اشاره کردند که سال ۲۰۱۹ حین حمل هزاران تاردیگرید به ماه برخورد کرد. تاردیگریدها جانداران کوچکی هستند که از شرایط زیست‌محیطی شدید، از‌جمله خلأ فضا جان سالم به‌در می‌برند. براساس پژوهشی که سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی Astrobiology منتشر شد، احتمالا این جانداران از برخورد ماه جان سالم به‌در نبردند. سازمان‌های فضایی، مانند ناسا از دهه‌ی ۱۹۶۰ از ریسک‌های احتمالی آلودگی بیولوژیک و سیاست‌های محافظت از سیاره‌ها آگاهی دارند. ریکاردی می‌افزاید:
با وجود این آگاهی، عصر جدید اکتشافات فضایی مناطقی را هدف گرفته است که احتمالا حاوی حیات هستند و این کار ریسک‌های بی‌سابقه‌ای را به‌دنبال خواهد داشت.
ازجمله‌ی این شرکت‌ها می‌توان به شرکت‌های نوظهور خصوصی مثل اسپیس ایکس اشاره کرد که دسترسی به فضا را بیش از گذشته آسان می‌سازد و هدف آن سفر به مریخ و فراتر از آن ازطریق برنامه‌ی استارشیپ است. پژوهشگران افزایش پروتکل‌های امنیت زیستی مرتبط با سفرهای فضایی را نیز پیشنهاد می‌دهند که متمرکز بر کشف اولیه‌ی آلودگی‌های احتمالی زیستی و توسعه‌ی طرح‌هایی برای واکنش آنی هستند.
به‌گفته‌ی جنیفر وادزورث، اخترزیست‌شناس دانشگاه علوم کاربردی و هنر لاسرن در سوئیس، سیاره‌ها و قمرها همیشه ازطریق شهاب‌سنگ‌ها با یکدیگر تبادل ماده داشته‌اند؛ اما اکتشافات فضایی انسانی می‌توانند سرعت آلودگی را افزایش دهند.
مقاله‌ی جدید مروری جامع درباره‌ی نیاز فعلی به قوانین جدید محافظت از سیاره‌ها است؛ اما مشکل اینجا است که راهبردهای محافظتی فعلی اجباری نیستند. وادزورث درپایان می‌گوید:
مرز بین اکتشافات و محافظت یک مرز باریک است. نباید یکی از آن‌ها را به هزینه‌ی دیگری رها کرد؛ اما هر دو به توجه دقیق نیاز دارند و از همه مهم‌تر باید از آن‌ها پیروی کرد.
منبع: زومیت