فیسبوک به تازگی نام خود را به "متا" تغییر داده و مفهومی به نام متاورس را ارائه کرده است اما دنیای مجازی "متاورس" چیست و چه تفاوتی با فناوری واقعیت مجازی دارد؟
متاورس شاید برای برخی از مردم به معنای نسخه‌ای پیشرفته از واقعیت مجازی باشد اما برخی دیگر معتقدند که این مفهوم آینده‌ی اینترنت را رقم خواهد زد.
در حقیقت مقایسه متاورس و واقعیت مجازی مثل مقایسه تلفن‌های همراه اولیه و تلفن‌های هوشمند امروزی است. متاورس بر روی رایانه‌ها نصب نمی‌شود بلکه برای استفاده از آن باید از هدست استفاده کنید تا وارد یک دنیای دیجیتالی شوید.
برخلاف واقعیت مجازی کنونی که عمدتا برای بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در دنیای مجازی متاورس می‌توان به انجام هر نوع فعالیتی پرداخت. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به کار، بازی، برگزاری کنسرت، رفتن به سینما و حتی وقت گذراندن با دوستان اشاره کرد.
مارک زاکربرگ مدیرعامل فیسبوک درباره متاورس می‌گوید: در متاورس شما می‌توانید هر کاری را که تصور کنید انجام دهید، با دوستان و خانواده خود گردهم بیایید، به کار کردن بپردازید، آموزش ببینید، بازی کنید، خرید انجام دهید، محتوای مختلف خلق کنید و تمامی تجربه‌های گوناگونی را که انجام آنها را با موبایل یا کامپیوترهای امروزی ممکن نیست، از نزدیک حس کنید. در این آینده شما می‌توانید به عنوان یک تصویر هولوگرام به سرعت به مکان‌های مختلف تله‌پورت(Teleport) شوید، با دوستان خود به کنفرانس‌های مختلف بروید و در خانه والدین‌تان حضور پیدا کنید. تله‌پورت(دور نوردی) مفهومی است که به جابه‌جایی ماده بین دو نقطه بدون پیمودن متداول فضای بین دو نقطه مورد نظر، اشاره می‌کند.
تصور کنید کنسرتی در یک گوشه از دنیا در حال برگزاری است و شما بتوانید بدون اینکه از خانه خارج شوید، در آن مکان حضور پیدا کنید و تمام اتفاقات را در لحظه و بدون کم و کاست تماشا کنید. این موضوع در واقع می‌تواند با کمک دوربین‌های تصویربرداری سه‌بعدی و انتقال آنها به یک هدست واقعیت مجازی بر بستر اینترنت محقق شود.
حضور کاربران در این دنیای مجازی قرار است از طریق آواتارها انجام شود. در واقع مردم یک آواتار سه بُعدی از خودشان را خواهند داشت که در این دنیای مجازی فعالیت می‌کند. مثلا می‌توانیم بوسیله آواتار خودمان در یک جلسه کاری حضور پیدا کنیم. اگر از فضای مجازی استفاده کنید می‌دانید که هر شخص یک حساب کاربری مشخص دارد که به طور معمول علاوه بر نام یک تصویر نیز در این حساب نمایانگر شخص است. اما اکنون در دنیای متاورس آواتار نه تنها تجسمی سه‌بعدی از خود شما است و ظاهری مشابه شما دارد بلکه می‌توانید آن را شخصی‌سازی کنید و لباس و کشف و سایر موارد آن را به دلخواه تنظیم کنید.
فعالیت‌های فیسبوک نیز بخشی از “متاورس” است. ایده یک دنیای مجازی متمرکز، «مکانی» موازی با دنیای فیزیکی که زمانی مفهومی خاص و مورد توجه علاقه‌مندان به فناوری بود، امسال به چشم‌انداز اصلی این حوزه تبدیل شده است و اقدام فیسبوک در جهت تغییر نامش، نشان‌دهنده‌ی این موضوع بود.
میلیون‌ها نفر ساعت‌ها از وقت‌شان را در واقعیت مجازی صرف می‌کنند. علاقه‌مندی به مالکیت مجازی به طور چشمگیری افزایش یافته است و رمزارزها امروزه سر خط خبرها هستند.
پلتفرم‌های بهره‌وری مجازی نیز در حال رشد هستند. شرکت نایک نیز با ثبت نام تجاری خود در جهت فروش کفش در این دنیای مجازی قدم برداشته است. دفاتر کار ترکیبی، تحصیلات ویدئو محور و ارتباطات مجازی تنها چند مورد از فعالیت‌های ما در فضای دیجیتالی است.
واژه متاورس به چه معناست؟
این کلمه از ترکیب دو واژه متا و یونیورس ساخته شده است. متا به معنای فراتر و یونیورس به معنای جهان است و این واژه به طور کلی “فراجهان” معنا می‌شود.
واژه “متاورس” به کتاب علمی-تخیلی “Snow Crash” به نویسندگی نیل استیفنسن در سال ۱۹۹۲ نسبت داده می‌شود و برخی دیگر معتقدند این واژه از کتاب “بازیکن شماره یک آماده”(Ready Player One) اثر “ارنست کلین” در سال ۲۰۱۱ الهام گرفته شده است و ما مواردی شبیه به آن را در فیلم‌ها و رمان‌های علمی-تخیلی مثل ماتریکس، بازیکن شماره یک آماده و رمان محبوب Snow Crash اثر نیل استیفنسن دیده‌ایم. با این حال ایده متاورس قدیمی‌تر از این کتاب‌های علمی تخیلی است.
ارتباطات آنلاین از اواسط دهه ۱۹۸۰ تاکنون وجود داشته‌اند و در دهه‌ی ۱۹۹۰ با ورود چت روم‌ها و اولین فضاهای مجازی رشد کردند.
بازی “World of Warcraft” در اوایل دهه ۲۰۰۰ تبدیل به صحنه‌ای اجتماعی برای ارتباط میان میلیون‌ها نفر شد و این ارتباطات در بازی‌های دیگر نیز ادامه یافت. امروزه وصل شدن به بازی فورتنایت و صحبت با دوستان از طریق کنسول بازی و بازی کردن با آنها به خصوص برای نسل جوان تجربه‌ای عادی به شمار می‌رود.
متاورس جهشی بزرگ در دنیای دیجیتال و دنیای فیزیکی ما در حوزه سرگرمی، ثروت، تولیدات، خرید و اجتماعی شدن ایجاد خواهد کرد. فرقی نمی‌کند از واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و یا رایانه‌های ساده استفاده می‌کنید. متاورس فضای اینترنت کنونی را متحول خواهد کرد.
“جان ریچیتیلو”(John Riccitiello) مدیرعامل پلتفرم بازی “یونیتی”(Unity) که سازنده بازی‌های رایانه‌ای است می‌گوید: ۱۰ سال دیگر شما عینک‌هایتان را به چشم می‌زنید که البته تنها یک جفت عینک آفتابی معمولی هستند و وارد دنیای متاورس می‌شوید. از کنار یک رستوران عبور می‌کنید و فهرست غذا و نظرات دوستانتان در مورد غذاها در برابر چشمتان ظاهر می‌شود.
جالب‌ترین بخش برای “ریچیتیلو” تاثیری است که متاورس بر روابط انسانی می‌گذارد. شما می‌توانید حتی اگر از کسی دور هستید، حضورش را در کنارتان احساس کنید.
اگرچه فیسبوک قصد دارد در سال جاری ۱۰ میلیارد دلار بر محصولاتی که از واقعیت افزوده و واقعیت مجازی پشتیبانی می‌کنند سرمایه‌گذاری کند اما این شرکت تنها شرکتی نیست که قصد ورود به دنیای متاورس را دارد. در حقیقت شش شرکت در حال ساخت نرم‌افزار و سخت‌افزارهایی هستند که نسل بعدی ارتباطات مجازی را رقم خواهند زد. این شرکت‌ها شامل گوگل، مایکروسافت، اپل و “والو”(Valve) می‌شود.
گوگل
مقوای گوگل شاید یکی از موفق‌ترین پروژه‌های واقعیت مجازی در تاریخ باشد. در سال ۲۰۱۴ این شرکت که بعدها تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های حوزه فناوری شد از مردم خواست تا تلفن همراهشان را با استفاده از مقوا روی صورت‌شان قرار دهند. به گفته‌ی گوگل، این شرکت ده‌ها میلیون هدست مقوایی به سراسر جهان ارسال کرد و اپلیکیشن مربوط به آن بیش از ۱۶۰ میلیون بار دانلود شد.
شرکت مایکروسافت در سال ۲۰۱۵ از عینک‌های واقعیت مجازی “هولولنز”(Hololens) رونمایی کرد. در سال ۲۰۱۹ این شرکت از گروه دیگری از عینک‌ها در سال ۲۰۱۹ رونمایی کرد که قیمت بیشتر و دوربین‌های بهتری داشتند.
اپل نیز در میان شرکت‌هایی است که زمزمه ورود آن به دنیای واقعیت مجازی به گوش می‌رسد. به گفته‌ی تحلیلگران هدست واقعیت مجازی و عینک واقعیت افزوده این شرکت در سال ۲۰۲۲ یا پس از آن رونمایی می‌شوند.
هدست واقعیت مجازی والو بی‌شک یکی از قدرتمندترین عینک‌ها در بازار است. صفحه نمایش آن وضوح بالایی دارد و به بازی‌های رایانه‌ای متصل می‌شود.
متا به تازگی از نمونه اولیه دستکش‌های هپتیک رونمایی کرده است که به امکان لمس اشیاء مجازی در دنیای متاورس را فراهم می‌کنند علاوه بر آن عینک واقعیت مجازی این شرکت نیز در دست ساخت است و همه‌ی این موارد بدان معناست که متاورس چیزی بیشتر از یک شبکه اجتماعی است.
پول واقعی در متاورس
کار در منزل تنها یک مورد از مواردی است که متاورس می‌تواند به وسیله آن به کسب درآمد افراد کمک کند. “کری تاسو”(Carrie Tatsu) که ۴۸ سال دارد و از کارآفرینان متاورس است، بیش از ۱۵ سال از عمر خود را صرف طراحی، بازاریابی و فروش آواتارهایی در یک بازی به نام زندگی دوم(Second Life) کرده است. این بازی در سال ۲۰۰۳ منتشر شد و افراد در آن می‌توانند خرید کنند و پول واقعی خرج کنند.
بسیاری از کسانی که از پتانسیل‌های جهان مجازی استفاده می‌کنند کاربران جوان هستند. برای مثال “جاش اوکونولا”(Josh Okunola) که یک جوان ۱۷ ساله نیجریه‌ای است و در لندن به تحصیل مشغول است از سال ۲۰۱۴ در پلتفرم ساخت بازی آنلاین چند نفره روبلاکس(Roblox) فعالیت می‌کند. او پس از چندین سال موفق به دریافت اولین دستمزد خود به مبلغ هفت دلار از این پلتفرم شد. اگرچه این پول مجازی را تنها می‌توانست برای خرید کالاهای دیجیتالی مصرف کند اما با وجود بازی‌های مبتنی بر فناوری بلاک چین بازیکن‌ها می‌توانند زمان خود را صرف به دست آوردن ارز دیجیتال کنند.
چنین فرصت‌هایی الهام‌بخش جوانان است تا باور کنند که متاورس مکانی برای به دست آوردن ثروت و کسب درآمد برای امرار معاش آنها است.
معایب متاورس به عنوان جهانی جایگزین دنیای واقعی
اگر امیدی برای دور کردن کودکان از نمایشگرهای دیجیتال وجود داشت با ظهور همه‌گیری کووید-۱۹ این امیدها از بین رفت. یک مطالعه در آلمان نشان می‌دهد که استفاده از فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای دستکم ۶۰ درصد در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ در میان کودکان ۱۲ تا ۱۷ سال افزایش داشته است.
این موضوع باعث نگرانی والدین شده است زیرا آنها معتقدند که فرزندان‌شان زمان کمتری را در جهان واقعی صرف می‌کنند.
اگر متاورس نسخه‌ی گسترش‌یافته اینترنت امروزی است بنابراین باید نگران مشکلاتی که هم‌اکنون در فضای مجازی با آنها درگیر هستیم مانند هک شدن، کلاه‌برداری، آزار و اذیت و توهین‌های مجازی باشیم. سایر نگرانی‌ها شامل امنیت سایبری است که در برابر هوش مصنوعی و دیپ‌فیک نیز با آنها روبرو هستیم.
آیا این فناوری در حال حاضر وجود دارد؟
واقعیت مجازی از گذشته تاکنون راه درازی را پیموده است با این حال ایجاد دنیاهای دیجیتالی پیشرفته‌تر نیازمند اتصال پایدارتر و بهتر با تلفن همراه است موضوعی که شاید اینترنت ۵G قادر به حل آن باشد.
در حال حاضر همه چیز در مراحل اولیه قرار دارد. دنیای متاورس اگر ساخته شود باید طی دهه‌های آینده با غول‌های فناوری مبارزه کند و با توجه به تنش‌های میان فناوری‌های بزرگ و دولت‌ها در سراسر جهان بر سر حریم خصوصی، آزادی بیان، آسیب‌های آنلاین باید به طور جدی در مورد مزایا و معایب فراجهانی که قصد ساخت آن را داریم فکر و تصمیم‌گیری کنیم. اینکه چه کسی آن را می‌سازد، مالک آن است و آن را هدایت می‌کند اهمیت زیادی خواهد داشت.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران