ماهواره "مدارگرد خورشیدی"(Solar Orbiter) در رصد خود از هلیوسفر خورشید و بادهای خورشیدی موفق به شکار عبور دنباله‌دار پرحاشیه "لئونارد" شده است.
به گزارش ایسنا و به نقل از آژانس فضایی اروپا، “سولار اوربیتر” به عنوان فضاپیمایی که برای انجام مطالعات منحصر به فرد روی خورشید طراحی شده است، با شکار عبور دنباله‌دار “لئونارد”، نامی برای خود در کاوش دنباله‌دارها دست و پا کرده است.
این ماهواره در تاریخ ۱۷ دسامبر ۲۰۲۱ این دنباله‌دار را در حال عبور شکار کرده است. این برخورد موجب شده تا اطلاعاتی در مورد ذرات و میدان مغناطیسی موجود در دُم دنباله‌دار به دست آید و به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا نحوه تعامل این دنباله‌دار با باد خورشیدی را مطالعه کنند.
“سولار اوربیتر” در زمان عبور “لئونارد”، نسبتاً به زمین نزدیک بود و در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۱ برای یک مانور کمک گرفتن از گرانش زمین که آغاز مرحله علمی این ماموریت بود و فضاپیما را در مسیر نزدیک شدن به خورشید در ماه مارس ۲۰۲۲ قرار داد.
در تصاویر ثبت شده، هسته دنباله‌دار “لئونارد” در فاصله ۴۴.۵ میلیون کیلومتری از “سولار اوربیتر” و نزدیک به سیاره زهره قرار داشت، اما دُم غول پیکر آن در سراسر فضا تا مدار زمین و فراتر از آن امتداد داشت.
این تصاویر توسط دوربین “تصویرگر هلیوسفری مدارگرد خورشیدی”(SoloHI) ثبت شده است که بخش‌های زیادی از دُم یونی دنباله‌دار “لئونارد” را شکار کرده است و در آن، تغییرات در دُم در واکنش به تغییرات در سرعت و جهت باد خورشیدی قابل مشاهده است.
“متیس”(Metis) به عنوان تاج‌نگار چند طول موجی “مدارگرد خورشیدی” می‌تواند مشاهدات طیف فرابنفش را انجام دهد و تابش هیدروژنی را می‌بیند و می‌تواند قطبش نور مرئی را اندازه‌گیری کند. “مدارگرد خورشیدی” در تاریخ ۱۵ و ۱۶ دسامبر دنباله‌دار “لئونارد” را به طور همزمان در هر دو طیف نور مرئی و فرابنفش ثبت کرده است.
این فقط “مدارگرد خورشیدی” نبود که گذر “لئونارد” را به تماشا نشسته بود، بلکه ماموریت مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا موسوم به “SOHO”، ماهواره “استریو-ای”(STEREO-A) ناسا و “کاوشگر خورشیدی پارکر” نیز از دور آن را رصد می‌کردند. این بدان معناست که نه تنها ستاره شناسان اکنون داده‌هایی از درون دُم “لئونارد” در اختیار دارند، بلکه تصاویر محتوایی نیز از آن دریافت کرده‌اند.
دنباله‌دار “لئونارد” با نام علمی “C/۲۰۲۱ A۱” توسط “گرگوری جی لئونارد” که یک ستاره شناس است در تاریخ سوم ژانویه در رصدخانه فروسرخ “مونت لمون” در آریزونا کشف شد و با نام علمی “C/۲۰۲۱ A۱” فهرست‌بندی شد.
دنباله‌دار “لئونارد” مداری هذلولی دارد، به این معنی که وقتی از خورشید بگذرد از منظومه شمسی به بیرون پرتاب می‌شود و دیگر هرگز از زمین دیده نمی‌شود. البته “لئونارد” همیشه در مسیری خارج از منظومه شمسی نبوده است و یک دوره مداری تقریباً ۴۰ هزار ساله داشته است.
دنباله‌داری که قبلاً هرگز از کنار خورشید رد نشده است، به عنوان مثال دنباله‌داری که در “ابر اورت” در لبه منظومه شمسی ایجاد شده است، پوشیده از مواد فرار از جمله کربن دی‌اکسید، نیتروژن و کربن مونوکسید است که با نزدیک شدن به خورشید تبخیر می‌شوند. این موجب پیدایش یک دوره بسیار درخشان می‌شود، اما با نزدیک شدن به زمین و خورشید، سرعت آن کاهش می‌یابد و این امر باعث می‌شود که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نباشد. با این حال، دنباله‌داری مانند “لئونارد” که قبلاً خورشید را دیده است، می‌تواند با نزدیک‌تر شدن، درخشندگی خود را حفظ کند. “لئونارد” همچنین دنباله‌داری سریع است که سرعت آن در هنگام عبور از منظومه شمسی به ۲۵۴ هزار و ۳۹۹ کیلومتر در ساعت یا ۷۰.۶ کیلومتر در ثانیه رسید.
دنباله‌دار “لئونارد” روز یکشنبه ۱۲ دسامبر ۲۰۲۱ نزدیک‌ترین فاصله خود را به زمین داشت. حضیض یا نزدیک‌ترین فاصله آن به خورشید در فاصله ۹۰ میلیون کیلومتری نیز در تاریخ ۳ ژانویه رخ داد که تقریباً نصف فاصله زمین تا خورشید است.
ناسا خاطرنشان می‌کند که “لئونارد” یک سفر ۴۰ هزار ساله را به سمت خورشید از خارج از منظومه شمسی انجام داده، اما این دنباله‌دار تنها یک سال قبل از رسیدن به نقطه حضیض خود کشف شد.
گفتنی است که اغلب دنباله‌دارها در تلسکوپ‌های آماتور بسیار کم نور هستند، اما دنباله‌دار “لئونارد” برای مدت کوتاهی در ماه دسامبر آسمان شب را روشن کرد. این دنباله‌دار هنگامی که برای اولین بار مشاهده شد، بسیار کم نور بود و حدود ۱۶۰ هزار بار کم نورتر از کم نورترین ستاره‌هایی بود که با چشم غیر مسلح دیده می‌شوند.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران