یکی از دانشمندان دانشگاه "کمبریج" می‌گوید ممکن است سویه‌های بیشتری از ویروس کووید-۱۹ را در آینده ببینیم، اما سویه "امیکرون" می‌تواند آخرین سویه نگران‌کننده آن باشد.
اگرچه موجود زنده انگاشتن ویروس‌ها هنوز در مجامع علمی محل بحث است، اما ویروس‌ها همانند همه موجودات زنده فرگشت می‌یابند. این واقعیت در طول همه‌گیری بیماری کرونا به وضوح برای مردم آشکار شده است، زیرا انواع جدیدی از سویه‌های این ویروس هر چند ماه یک‌بار ظاهر می‌شوند.
برخی از این گونه‌ها در انتشار از فردی به فرد دیگر بهتر عمل می‌کنند و در واقع قدرت سرایت بیشتری دارند و در نهایت در رقابت با سویه‌های کمتر سرایت‌پذیر، به سویه غالب تبدیل می‌شوند. این توانایی انتشار و سرایت بهبود یافته به جهش در پروتئین سنبله که به برآمدگی‌های قارچی شکل روی سطح ویروس گفته می‌شود، نسبت داده شده است که به آن اجازه می‌دهد به شکل قوی‌تری به گیرنده‌های “ACE۲” متصل شود. “ACE۲” گیرنده‌هایی روی سطح سلول‌های ما هستند که ویروس به آنها می‌چسبد تا بتواند وارد سلول شود و شروع به تکثیر کند.
این جهش‌ها به نوع “آلفا” و سپس واریانت “دلتا” اجازه دادند تا در سطح جهانی غالب شوند و دانشمندان انتظار دارند همین اتفاق در مورد “امیکرون”(omicron) نیز رخ دهد.
با این حال، ویروس نمی‌تواند به شکل نامحدود، بهبود یابد. قوانین بیوشیمی اینگونه می‌گوید که ویروس در نهایت به یک پروتئین سنبله فرگشت می‌یابد که تا حد امکان با قدرت به گیرنده “ACE۲” متصل می‌شود. در آن مرحله، توانایی ویروس برای انتشار بین افراد محدود به میزان چسبیدن ویروس به خارج سلول‌ها نخواهد بود. عوامل دیگری مانند سرعت تکثیر ژنوم، سرعت ورود ویروس از طریق پروتئین “TMPRSS۲” به سلول و میزان ویروسی که انسان آلوده می‌تواند منتشر کند، انتشار ویروس را محدود می‌کند. در اصل، همه اینها باید در نهایت به اوج عملکردی خود برسند.
حالا سوال اینجاست که آیا “امیکرون” به این نقطه اوج رسیده است؟ دلیل روشنی وجود ندارد که فرض کنیم چنین است. مطالعاتی که به بررسی جهش‌هایی که ویروس کرونا با نام علمی “SARS-CoV-۲” برای انتشار مؤثرتر نیاز دارد، جهش‌های زیادی را شناسایی کرده است که توانایی پروتئین سنبله را برای اتصال به سلول‌های انسانی که امیکرون آنها را ندارد، بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، همانطور که در بالا ذکر شد، می‌تواند در سایر جنبه‌های چرخه زندگی ویروس مانند تکثیر ژنوم، بهبودهایی نیز ایجاد شود.
اما بیایید برای لحظه‌ای فرض کنیم که امیکرون سویه‌ای با حداکثر توانایی سرایت است. اما لزوما امیکرون خطرناک‌تر نمی‌شود، زیرا با احتمالات ژنتیکی محدود شده است. همانطور که گورخرها برای دوری از شکارچیان، در پشت سرشان چشم تکامل نیافته است، قابل قبول است که ویروس کرونا نیز نتواند جهش‌های لازم برای رسیدن به حداکثر قابلیت خود از نظر تئوری را انجام دهد، زیرا این جهش‌ها باید همگی باهم رخ دهند و این خیلی بعید است.
حتی در سناریویی که امیکرون بهترین سویه برای انتشار بین انسان‌ها باشد، سویه‌های جدیدی برای کنترل سیستم ایمنی بدن انسان ظاهر می‌شوند.
پس از ابتلای عفونی با هر ویروسی، سیستم ایمنی بدن با ساخت آنتی بادی‌هایی که به ویروس می‌چسبند تا آن را خنثی کنند و سلول‌های T کشنده که سلول‌های آلوده را از بین می‌برند، سازگار می‌شود. آنتی بادی‌ها قطعاتی از پروتئین هستند که به شکل مولکولی خاص به ویروس می‌چسبند و سلول‌های T کشنده نیز سلول‌های آلوده را از طریق شکل مولکولی آنها تشخیص می‌دهند. بنابراین ویروس “SARS-CoV-۲” می‌تواند با جهش به شکلی که شکل مولکولی آن فراتر از تشخیص سیستم ایمنی باشد، از سیستم ایمنی فرار کند.
به همین دلیل است که امیکرون ظاهراً در آلوده کردن افراد دارای ایمنی قبلی، چه با واکسن و چه با ابتلا به انواع دیگر ویروس، بسیار موفق است. جهش‌هایی که اجازه می‌دهند سنبله به شکل قوی‌تر به گیرنده “ACE۲” متصل شود، همچنین توانایی آنتی‌بادی‌ها برای اتصال به ویروس و خنثی کردن آن را کاهش می‌دهند. داده‌های شرکت “فایزر” نشان می‌دهد که سلول‌های T باید مانند سویه‌های قبلی به امیکرون واکنش نشان دهند. این داده‌ها با مشاهده این که امیکرون در آفریقای جنوبی، جایی که بیشتر مردم آن مصونیت دارند، میزان مرگ و میر پایین‌تری دارد، مطابقت دارد.
آنچه برای بشریت بسیار مهم است، این است که به نظر می‌رسد ابتلا به سویه‌های پیشین کووید-۱۹ همچنان از انسان در برابر ابتلای شدید به امیکرون و مرگ ناشی از آن محافظت می‌کند و ما را در حالتی قرار می‌دهد که در آن ویروس می‌تواند در بدن ما تکثیر شود و دوباره به دیگران سرایت کند، اما ما به شدت بار اول بیمار نمی‌شویم.
محتمل‌ترین آینده برای این ویروس این است که حتی اگر مانند یک بازیگر حرفه‌ای رفتار کند و در نهایت تمام آمار خود را به حداکثر برساند، دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم توسط سیستم ایمنی کنترل و پاکسازی نمی‌شود. جهش‌هایی که توانایی سرایت آن را بهبود می‌بخشند، آمار مرگ و میر را تا حد زیادی افزایش نمی‌دهند. ضمن اینکه این ویروس به شکل تصادفی جهش می‌یابد و در طول زمان به اندازه‌ای تغییر می‌کند که برای سیستم دفاعی سازگار شده غیرقابل تشخیص است و امواجی از عفونت مجدد را امکان‌پذیر می‌کند.
ممکن است هر زمستان، فصل شیوع کووید را به همان روشی که اکنون “فصل آنفلوانزا” داریم، داشته باشیم. ویروس‌های آنفلوانزا همچنین می‌توانند الگوی مشابهی از جهش را در طول زمان داشته باشند که به عنوان “جریان آنتی‌ژنیک” شناخته می‌شود و منجر به عفونت مجدد می‌شود. ویروس‌های آنفلوانزای جدید هر سال لزوما خطرناک‌تر از سال گذشته نیستند، فقط به اندازه کافی متفاوت هستند. شاید بهترین شاهد برای پیش‌بینی کووید در آینده، همین ویروس آنفلوانزا باشد.
بنابراین سویه امیکرون، سویه نهایی نخواهد بود، اما ممکن است آخرین سویه نگران کننده از کووید-۱۹ باشد. اگر خوش شانس باشیم و روند این همه‌گیری طبق پیش‌بینی پیش برود، احتمالا ویروس “SARS-CoV-۲” به یک ویروس بومی تبدیل می‌شود که به آرامی در طول زمان جهش می‌یابد.
این بیماری ممکن است به احتمال زیاد خفیف باشد، زیرا مواجهه قبلی با آن باعث ایجاد ایمنی می‌شود که احتمال بستری شدن در بیمارستان و مرگ را کاهش می‌دهد. اکثر مردم اولین بار در کودکی آلوده می‌شوند که ممکن است قبل یا بعد از واکسن رخ دهد و عفونت مجدد بعدی چندان قابل توجه نخواهد بود. تنها گروه کوچکی از دانشمندان تغییرات ژنتیکی “SARS-CoV-۲” را در طول زمان ردیابی خواهند کرد و نگرانی‌ها حداقل تا زمانی که یک ویروس جدید ظاهر شود، به تاریخ خواهد پیوست.
در پی نوشت این مقاله آمده است: “بن کریشنا” برای هیچ شرکت یا سازمانی که از این مقاله منتفع می‌شود، کار نمی‌کند، مشاوره نمی‌دهد، سهامش را در اختیار ندارد یا از آن کمک مالی دریافت نمی‌کند و هرگونه وابستگی مرتبط را فراتر از جایگاه علمی خود رد می‌کند.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران