محققان دانشگاه گوتنبرگ در مطالعه اخیرشان اظهار کرده‌اند اقامت طولانی مدت در ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌تواند سبب آسیب مغزی شود.
، محققان سوئدی در مطالعه اخیرشان با مطالعه پنج فضانورد مرد روس که به طور متوسط به مدت ۱۶۹ روز در ایستگاه فضایی بین‌المللی بودند، دریافتند که اقامت طولانی مدت در فضا می‌تواند سبب آسیب مغزی شود.
محققان نمونه‌های خون این پنج فضانورد را پیش از رفتن به ایستگاه فضایی بین‌المللی و سپس پس از بازگشت آنها به زمین مورد بررسی قرار دادند و توانستند پنج نشانگر زیستی که در آسیب مغزی نقش دارند را شناسایی کنند. نتایج نشان داد که سه نشانگرزیستی در پی اقامت طولانی مدت فضانوردان در فضا افزایش یافته است.
“هنریک زتربرگ”(Henrik Zetterberg) استاد علوم اعصاب دانشگاه گوتنبرگ و یکی از نویسندگان این مطالعه گفت: این اولین بار است که شواهدی از آسیب سلول‌های مغزی در آزمایشات خون پس از پروازهای فضایی فضانوردان ثبت می‌شود. اگر قرار باشد در آینده سفرهای فضایی بیشتری انجام شود نیاز است تحقیقات بیشتری روی این موضوع صورت گیرد و از آن جلوگیری شود.
نمونه‌های خون این پنج فضانورد روس طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ و ۲۰ روز پیش از رفتن آنها به ایستگاه فضایی وسه بار(یک روز، یک هفته و ۲۰ الی ۲۵ روز) پس از بازگشت آنها به زمین مورد بررسی قرار گرفته است. البته گفتنی است هیچ یک از این فضانوردان بیش از ۱۶۹ روز در فضا اقامت نداشته‌اند.
محققان پنج نشانگر زیستی به نام‌های نور نوروفیلامنت(NFL)، پروتئین اسیدی فیبریلاری گلیال(GFAP) ، تاو کل(T-tau) و دو پروتئین بتا آمیلوئید را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. محققان شاهد افزایش غلظت در سه نشانگر زیستی نور نوروفیلامنت، پروتئین اسیدی فیبریلاری گلیال و پروتئین بتا آمیلوئید Aβ۴۰ پس از اقامت فضانوردان در فضا بودند.
البته گفتنی است تغییرات رخ داده در میان این پنج نشانگرزیستی همزمان با بازگشت فضانوردان به زمین اتفاق نیفتاد و برای برخی از آنها در روز اول و برخی ۲۵ روز پس از بازگشت به زمین رخ داد.
نتایج یافته‌های اخیر محققان حاکی از آن است که اقامت طولانی مدت در فضا سبب تغییر مایع مغز می‌شود و این روند نیز بر سد خونی مغزی تاثیر می‌گذارد.
گرچه این پنج مرد به طور متوسط ۱۶۹ روز را در فضا گذراندند اما برخی فضانوردان دو برابر این مدت را نیز در فضا سپری کرده‌اند. والری پولیاکوف، فضانورد روس از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۵ به مدت ۴۳۷ روز در ایستگاه فضایی “میر” مانده است و تاکنون نیز رکورد طولانی‌ترین مدت زمان اقامت یک نفر در فضا را در اختیار دارد.
اسکات کلی فضانورد ناسا از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ به مدت ۳۴۰ روز در فضا ماند و کریستینا کخ که به دلیل شرکت در اولین پیاده روی فضایی زنانه سال ۲۰۱۹ شناخته شده است، ۳۲۸ روز در فضا ماند.
در سال ۲۰۱۹ یک مطالعه با حمایت ناسا منتشر شد و طی آن محققان تاثیرات سفر فضایی بر مغز انسان را مورد بررسی قرار دادند.
اسکن مغزی فضانوردان قبل و بعد از ماموریت فضایی تغییراتی در مغز را نشان داد که این تغییرات معمولا با فرایندهای طولانی مدت مانند افزایش سن و بد عمل کردن نواحی مسئول حرکت و پردازش اطلاعات حسی مرتبط بود.
طبق نتایج مطالعه جدید، پروازهای فضایی به طور مستقیم بر ماده سفید مغز و مناطقی که حرکت را کنترل می‌کنند و اطلاعات حسی را پردازش می‌کنند، تاثیر می‌گذارد.
محققان دریافتند که پرواز فضایی باعث جمع شدن مایع اطراف مغز در مخ می‌شود که این می‌تواند نقشی کلیدی در وضعیتی به نام سندرم عصبی-چشمی مرتبط با پرواز فضایی داشته باشد. البته به گفته محققان مشکلات رخ داده بر ماده سفید دائمی نیست و به طور معمول، این تغییرات ظرف چند هفته پس از بازگشت فضانوردان به زمین برطرف می‌شود. با این حال، تاثیر برخی از تغییرات ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
یافته‌های این مطالعه در مجله ” JAMA Neurology” منتشر شد.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران