"اِبط الجوزا" یا "شبان‌شانه"یا آلفای شکارچی (Betelgeuse) دومین ستاره پرنور صورت فلکی شکارچی و به‌طور میانگین دهمین ستاره درخشان آسمان شب است. اما چندی بود که علت کم نور شدن این ستاره فکر ستاره‌شناسان را مشغول کرده بود و با بررسی‌هایی که انجام داده بودند، پیش بینی می‌کردند این ستاره در حال اتمام زندگی خود با انفجاری عظیم به نام اَبَر نواختر است، اما این اتفاق نیفتاد.
ستاره شناسان اخیرا با بررسی‌هایی که انجام داده‌اند، دریافتند علت کاهش درخشندگی این ستاره ترکیب ابر غبار بزرگ و افت دما بوده و این ستاره در حال نابودی نیست. ستاره شناسان می‌گویند که پرونده کم نور شدن مرموز و بی‌سابقه ستاره شبان‌شانه در ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ را بسته‌اند.
“اِبط الجوزا” یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های آسمان شب است. در اواخر سال ۲۰۱۹ ستاره‌شناسان شاهد کاهش درخشش بودند، به گونه‌ای که گویا این ستاره به کمتر از یک سوم روشنایی معمول خود کم نور شد و این موارد گمانه زنی‌هایی را در مورد انفجار آن ایجاد کرد. اما نکته عجیب آن بود که ستاره مذکور پس از مدتی و در آوریل سال ۲۰۲۰ به سطح نور منظم خود بازگشت.
علت اصلی کاهش درخشش آن طی یک مقطع زمانی نامشخص بود، اما پس از بررسی ایده‌های اصلی ستاره‌شناسان این بود که یا ابر غباری سبب مسدود شدن نور آن شده است یا نواحی بزرگ خنک به نام لکه‌های ستاره‌ای باعث این امر شده‌اند. اکنون، ستاره شناسان مرکز اخترفیزیک تصاویر این ستاره را تجزیه و تحلیل کرده و نتیجه گرفته‌اند که دلیل کاهش درخشش آن هر دو علت بوده است.
این تصاویر توسط تلسکوپ وی ال تی در ژانویه و مارس ۲۰۲۰ گرفته شده و سپس این تصاویر با سایر تصاویر که در ژانویه و دسامبر ۲۰۱۹ گرفته شده، مقایسه شده است.
محققان گفتند که قبل از شروع کاهش درخشش، این ستاره حباب بزرگی از گاز را که از ستاره دور می‌شد، بیرون رانده است. اندکی پس از آن، یک لکه ستاره‌ای در سطح زمین شکل گرفت و آن منطقه را خنک کرد. این خنک‌سازی باعث شد که عناصر سنگین‌تری مانند سیلیکون به غبار تبدیل شوند. ترکیبی از آن گرد و غبار و لکه ستاره‌ای می‌تواند عامل کم نور شدن مشاهده شود.
یافته‌های این مطالعه در مجله “Nature” منتشر شده است.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران