جاذبه‌ی کم و ضعیف در فیزیولوژی انسان ایجاد اختلال می‌کند و برای سلامت فضانوردان مضر است اما علت آن چیست؟
این حقیقت اولین بار در طول سفر آپولو کشف شد زمانی که فضانوردان دچار اختلال در گوش داخلی، بی‌نظمی ضربان قلب، افت فشار خون و کم آبی شدند و کلسیم‌های استخوان‌هایشان را پس از انجام ماموریت از دست دادند.
یکی از قابل توجه‌ترین مشاهدات این بود که بیش از نیمی از فضانوردان طی یک هفته پس از بازگشت به زمین بیمار شدند و بیماری‌های عفونی از جمله سرماخوردگی را تجربه کردند. برخی از فضانوردان حتی ویروس‌های نهفته‌ای مثل آبله مرغان را دوباره تجربه کردند. این یافته‌ها به انجام مطالعاتی پیرامون تاثیر جاذبه ضعیف یا همان “ریزگرانش” بر سیستم ایمنی انجامید.
دانشمندان برای دهه‌ها موشک‌های سرنشین‌دار، سفرهای فضایی و گاهی جاذبه‌ی شبیه‌سازی شده را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار دادند.
تحقیقات اخیر به رهبری میلی هیوز-فولفورد(Millie Hughes-Fulford)، یکی از اولین فضانوردان زن و محقق دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو، نشان می‌دهد ضعیف شدن سیستم ایمنی فضانوردان در طول سفرهای فضایی تا حدودی ناشی از فعالیت غیرطبیعی سلولهای ایمنی تنظیم کننده‌ی تی(T) است.
سلولهای تی به طور معمول زمانی فعال می‌شوند که عفونت دیگر فرد را تهدید نمی‌کند، این سلول‌ها باعث کاهش واکنش سیستم ایمنی در انواع بیماری‌ها از کووید-۱۹ گرفته تا سرطان می‌شوند.
با این حال محققان دریافتند در شرایطی که جاذبه ضعیف است این سلول‌ها پیش از آن که حتی سیستم ایمنی فعال شود به کار می‌افتند. محققان واکنش سیستم ایمنی در سلولهای انسان را در شرایط ریزگرانش بررسی کردند و از ماده‌ای به عنوان عامل بیماری‌زا استفاده کردند و دریافتند که سلولهای تی واکنش سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند. این کشف غیرمنتظره در مجله‌ی Nature Scientific Reports به چاپ رسیده است.
هیوز-فولفورد اولین زن متخصص محموله بود که در سال ۱۹۹۱ به مدار زمین رفت و برای دهه‌ها تا زمانی که در اثر سرطان خون در ماه فوریه ۲۰۲۱ فوت کند به مطالعه‌ی تاثیرات ریزگرانش بر سلامتی پرداخت. او ابتدا بر روی پوکی استخوان تمرکز داشت و سپس به مطالعه‌ی سیستم ایمنی پرداخت.
جوردن اسپاتز(Jordan Spatz) دانشمند فضا و دانشجوی پزشکی در دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو که پس از فوت هیوز-فولفورد تبدیل به محقق اصلی شد می‌گوید: از آن‌جا که سفرهای فضایی به سرعت در حال تجاری شدن و گسترش است نگرانی‌ها در مورد سلامت مسافران فضا نیز افزایش می‌یابد.
او افزود: در ابتدای برنامه‌های فضایی، بیشتر فضانوردان جوان و بسیار سلامت بودند اما امروزه سن فضانوردان بیشتر است. علاوه بر آن با انجام سفرهای تجاری به فضا، تعداد افرادی که سن بالایی دارند و از سلامتی کمتری برخوردارند و ریزگرانش را تجربه می‌کنند، بیشتر می‌شود. از منظر پزشکی ریزگرانش تاثیرات منفی زیادی بر روی بدن انسان می‌گذارد و ما امیدواریم بتوانیم برخی از این اثرات را کاهش دهیم.
این مطالعه به پیشرفت تحقیقات پیشین هیوز-فولفورد کمک کرد و برخی از یافته‌های او را تایید کرد. هیوز-فولفورد پیش از این پاسخ‌های ضعیف‌تری از سلولهای تی مشاهده کرده بود که برخی از آن‌ها به عوامل بیماری‌زا حمله می‌کنند و برخی دیگر به تنظیم پاسخ ایمنی کمک می‌کنند.
محققان همچنین دریافتند که سلولهای کشنده طبیعی که لنفوسیت‌هایی از سیستم ایمنی بدن هستند در شرایط ریزگرانش فعالیت کمتری دارند، در حالی که به نظر می‌رسد سلولهای بی(B) که تولید کننده‌ی آنتی‌بادی هستند بی اثر می‌شوند.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران